Toolkit voor huiseigenaren van 'jong' erfgoed

De Toolkit voor Eigenaren van een Modern Huis biedt gratis te raadplegen online toegankelijke informatie voor eigenaren van architectonisch bijzondere huizen uit de 20ste eeuw. Deze Toolkit is bedoeld om huiseigenaren te helpen weloverwogen beslissingen te nemen voor de instandhouding van hun ‘jonge’ erfgoed. Deze geannoteerde bronnenbibliotheek is een snelle manier om informatie te vinden, om je moderne huis beter te begrijpen en te onderhouden en je op weg te helpen bij het in stand houden van jouw bijzondere huis.

Veiligstellen

Of je nu een modern huis hebt gekocht vanwege jouw interesse in het ontwerp, een huis hebt geërfd (misschien van familieleden die het hebben laten bouwen of ontworpen hebben), of deel uitmaakt van een lokale groep die zich inspant om een huis van de sloop te redden; als je de toekomst van een huis wilt veiligstellen is deze Toolkit een goede plek om te beginnen.

Verschillende landen hebben verschillende niveaus van bescherming voor moderne gebouwen en verschillende voorschriften, maar waar jouw moderne huis ook is, er zijn zaken die universeel toepasbaar zijn, en veel daarvan kan worden geleerd door te vergelijken met hoe men het elders aanpakt. Wij raden dan ook aan om ook een kijkje te nemen bij de Toolkits van andere landen voor nog meer inspirerende voorbeelden.

Materiaal Nederlandse Toolkit

Het materiaal van de Nederlandse Toolkit is in zes delen gerangschikt:

1. Architectonische waarde
Het eerste deel gaat over het vaststellen van de architectonische waarde van het huis; waarom is het speciaal en welk verhaal vertelt het? Als het nog niet wordt beschermd door wetgeving, kunnen deze bronnen helpen het huis te nomineren als gemeentelijk monument.

2. Onderhoud en restauratie
Het deel over onderhoud en restauratie biedt uiteenlopende praktische informatie voor de instandhouding van een huis. Aan de orde komen inspectie en advisering, diverse gebouwonderdelen en materialen, interieuraspecten en vraagstukken met betrekking tot verduurzaming van het huis.

3. Wet- en regelgeving
In dit onderdeel zijn bronnen verzameld met betrekking tot de erfgoedwet en vergunningen.

4. Financiering
De hier verzamelde bronnen geven inzicht in de mogelijkheden voor huiseigenaren om subsidies aan te vragen voor het restaureren van hun monument.

5. Case Studies
De case studies zijn voorbeelden van projecten die door huiseigenaren of groepen van betrokken individuen zijn uitgevoerd. Ze geven ook aan welke soorten organisaties daarbij kunnen helpen.

6. Organisaties en tijdschriften
Ten slotte biedt de Toolkit een overzicht van nationale organisaties in Nederland die zich met het behoud van erfgoed bezighouden, een overzicht van relevante tijdschriften en een verklarende begrippenlijst om ook niet professionals in staat te stellen het jargon in sommige van de geraadpleegde bronnen te begrijpen.

Toolkits voor Nederland en de USA

De Nederlandse Toolkit is op initiatief van het Iconic Houses Netwerk samengesteld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en getoetst door externe erfgoed specialisten. Het project startte in 2019 met een pilot in samenwerking met het Conserving Modern Architecture Initiative van het Getty Conservation Institute (GCI) in Los Angeles. De door het GCI samengestelde bronnenlijst voor de USA en de door de RCE voor Nederland samengestelde Toolkit gaan beide in oktober live. Daarna wordt de nieuwe rubriek uitgerold naar andere Europese landen waar het Iconic Houses netwerk actief is en waar de meeste van haar leden, moderne museumwoningen, zijn aangesloten.

Over het Iconic Houses Netwerk

In 2012 besloot een internationale groep professionals die moderne museumwoningen runnen om het Iconic Houses Netwerk te vormen als platform voor kennisuitwisseling, samenwerking en het ontwikkelen van nieuwe activiteiten. Iconic Houses is een Nederlands initiatief en de enige organisatie die zich internationaal inzet voor het vergroten van de kennis over en het ondersteunen van deze toonaangevende voorbeelden van 20e-eeuws woonontwerp. De website iconichouses.org maakt het leven gemakkelijker voor fans van 20e-eeuwse architectuur en fungeert inmiddels voor velen als de ultieme bucket list voor architectuurreizen.

Naast een handig overzicht met 150 van 's werelds meest iconische moderne museumwoningen, waarbij je in sommige zelfs kunt overnachten, richt de organisatie zich inmiddels ook op het behoud van belangwekkende architectenhuizen. Zo zijn er in 2020 drie nieuwe aandachtsgebieden en rubrieken op de website bijgekomen: Icons at Risk, om te signaleren welke huizen er wereldwijd teloor dreigen te gaan als er niet wordt ingegrepen; Icons for Sale, om kopers en verkopers bij elkaar te brengen van moderne architectenhuizen en de Toolkit voor Eigenaren van een Modern Huis.

Foto bovenaan: Van Schijndelhuis in Utrecht, Mart van Schijndel (1992). Herstel en verduurzaming tuinontwerp patio's. Foto Aad van Vliet.