Immaterieel erfgoed voor een levendige gemeente

Waardevol en kwetsbaar

Het programma begon met een belangrijke vraag: Wat houdt immaterieel erfgoed precies in? Daar ging Kelly Warnaar-Boender, adviseur bij KIEN, tijdens een mini-college verder op in. Vaak hebben mensen nog een traditioneel of beperkt beeld van erfgoed. Bij immaterieel erfgoed gaat het er juist om wat mensen zelf willen doorgeven en over waarden zoals verbinding, zingeving en het ontwikkelen van vaardigheden. In Zeeland varieert dit van traditionele volkssporten, ambachten en culinaire tradities tot festiviteiten zoals carnaval of de Straô op Schouwen-Duiveland. Deze culturele praktijken vormen een belangrijke bron van identiteit, verbondenheid en vitaliteit in onze dorpen en steden. Omdat immaterieel erfgoed ‘van onderop’ wordt georganiseerd, is het waardevol én kwetsbaar tegelijk. Gemeenten kunnen vanuit diverse beleidsterreinen deze culturele praktijken (h)erkennen en waarderen in hun beleid, zodat ze behouden blijven voor huidige én toekomstige generaties.

Om dit erfgoed te behouden, is het cruciaal te weten wat de beoefenaars nodig hebben om hun tradities voort te zetten. Dat vraagt een andere aanpak dan bij materieel erfgoed, waar gemeentelijke taken vaak al op zijn ingericht. Toch stelt de Kamerbrief over immaterieel erfgoed (2024) dat gemeenten en provincies hier actief werk van moeten maken, door gezonde randvoorwaarden te scheppen voor de beoefening van immaterieel erfgoed. Maar hoe begin je als gemeente?

Aan de slag met immaterieel erfgoed

Na de presentatie en oproep van Carolien Fokke van Provincie Zeeland aan de aanwezigen om vooral mee te denken over de provinciale subsidieregeling voor onder andere immaterieel erfgoed in wording, gingen we verder in gesprek. Samen onderzochten we hoe gemeenten laagdrempelig kunnen starten met beleid rond immaterieel erfgoed. Tijdens de werksessie gingen de deelnemers concreet aan de slag met het herkennen van immaterieel erfgoed in hun eigen gemeente. Een belangrijke conclusie: of iets immaterieel erfgoed is, ontdek je pas echt door in gesprek te gaan met de mensen die het beoefenen. Een praktisch advies dat volgde: beginnen is beter dan niets doen. Niet alles hoeft meteen groots georganiseerd te worden; vaak is het al waardevol om bewustzijn te creëren, activiteiten te ondersteunen of bestaande nota’s en beleid te koppelen aan immaterieel erfgoed. Sluit daarbij aan bij de thema’s die al belangrijk zijn binnen de gemeente en benut momenten van timing, zoals een update van de erfgoednota.

Immaterieel erfgoed raakt bovendien veel beleidsterreinen, van cultuur en toerisme tot groenbeheer, stadsmarketing en vergunningen. Dit maakt samenwerking binnen de gemeente essentieel.

Erfgoed Zeeland en KIEN ondersteunen gemeenten bij het verkennen van immaterieel erfgoed in beleid en bij het leggen van contacten met beoefenaars. Ook samenwerking tussen gemeenten en provincie is belangrijk om het rijke culturele leven in Zeeland te behouden en door te geven aan toekomstige generaties.

Delen