Terugblik 'Dorpen met een verleden': Hengstdijk in de middeleeuwen

Korte film over Hengstdijk

Peter Gielissen van Gielissen TV raakte geïnspireerd door ons nieuwe initiatief 'Dorpen met een verleden' en maakte een korte film over Hengstdijk. Hierin vertelt archeoloog Karel-Jan Kerckhaert van Erfgoed Zeeland het verhaal over het middeleeuwse dorp en het onderzoek op 15 juni. Op Zeegat.nl, een website over de Zeeuwse cultuur, zijn meer video's van Peter te zien.

Reis door tijd en ruimte

Op donderdag 11 april luisterde een groep van 38 geïnteresseerden in dorpscentrum De Schuur naar een verhaal over hun dorp in de middeleeuwen. Archeoloog Karel-Jan Kerckhaert van Erfgoed Zeeland nam hen mee op een reis door tijd en ruimte. Hij vertelde in een lezing van één uur van alles over Hengstdijk in de middeleeuwen. Vervolgens nodigde hij de toehoorders uit om samen met hem op 12, 16 april en 15 juni op zoek te gaan naar resten van het middeleeuwse dorp tussen de huidige bebouwing.

Speuren naar sporen

Aan die oproep werd door tien inwoners en geïnteresseerden gehoor gegeven. Zij verzamelden op 11 en 16 april voor Sint Josephstraat 1 in het dorp, om daar archeologische resten op te sporen door het meten van de weerstand van de bodem en het uitvoeren van een eerste booronderzoek. Dit onderzoek bleef niet zonder resultaat.

Beneden het maaiveld

Het booronderzoek bestond uit zes grondboringen waarvan er uiteindelijk vijf tot op een diepte van 4,5 meter beneden het maaiveld zijn gezet. De resultaten geven een veel beter inzicht in de opbouw van de bodem. De locatie ligt aan de rand van een voormalige kreek op een hoger gelegen zandig rug(je). Het was zeer waarschijnlijk daardoor een interessante plaats om te wonen in de middeleeuwen.

Hoek van een gebouw

Ook het weerstandsmetingenonderzoek leverde resultaten op. Naast een aantal hoge weerstanden door wortels van bomen en gedumpt bouwpuin werd ook een hoek van een gebouw gevonden dat dateert van voor de huidige bebouwing (pre 1875). Hoe oud deze bebouwing echt is, zal later worden onderzocht.

Veldwerk met vrijwilligers

Het onderzoek werd voortgezet tijdens de Nationale Archeologiedagen (14, 15 en 16 juni). Een groep van 24 belangstellenden verzamelde zich op zaterdag 15 juni voor dorpscentrum 'De Schuur' in Hengstdijk. Als vervolg op de lezing van 11 april stond op die dag gravend archeologisch onderzoek op de planning. Ook zouden meerdere grondboringen worden gezet.

De bedoeling van dit veldwerk was om inzicht te krijgen in de middeleeuwse geschiedenis van Hengstdijk. Van 10.30 tot 17.30 uur onderzochten de vrijwilligers als 'archeologen voor één dag' de Hengstdijkse bodem. In de middag werd de inwendige mens versterkt met een heerlijke lunch in het dorpscentrum.

Het onderzoek leverde verrassend veel vondsten op. Zo werden tientallen scherven gevonden waaruit in ieder geval nu al een vrijwel complete melkteil te reconstrueren is. Ook werd een gave 17e-eeuwse schoengesp gevonden. Meer dan genoeg stof tot nadenken als het gaat om het verleden van Hengstdijk. Na afloop werd er samen nagepraat onder het genot van een drankje. Waarna, na een bewogen dag, de rust rond 18.00 uur weer terugkeerde op het rustige dorp.

Sfeerimpressie 15 juni

De deelnemers aan het veldwerk in Hengstdijk verzamelen zich bij het dorpscentrum. 1/8

De opgeboorde grond wordt onderzocht op archeologische resten. 2/8

Twee deelnemers doen samen een grondboring. 3/8

Voorafgaand aan het veldwerk krijgen de deelnemers een rondleiding. 4/8

Twee jonge archeologen voor één dag onderzoeken scherven in een profielput. 5/8

Bij een profielput krijgen vrijwilligers uitleg over het doel van het onderzoek. 6/8

Samen lunchen en luisteren naar een gastspreker in dorpscentrum 'De Schuur'. 7/8

De profielputten leverden verrassend veel vondsten op: een mooi resultaat! 8/8

De deelnemers aan het veldwerk in Hengstdijk verzamelen zich bij het dorpscentrum.

1/8

De opgeboorde grond wordt onderzocht op archeologische resten.

2/8

Twee deelnemers doen samen een grondboring.

3/8

Voorafgaand aan het veldwerk krijgen de deelnemers een rondleiding.

4/8

Twee jonge archeologen voor één dag onderzoeken scherven in een profielput.

5/8

Bij een profielput krijgen vrijwilligers uitleg over het doel van het onderzoek.

6/8

Samen lunchen en luisteren naar een gastspreker in dorpscentrum 'De Schuur'.

7/8

De profielputten leverden verrassend veel vondsten op: een mooi resultaat!

8/8

Extra boringen

Op 29 augustus beleefden een aantal vrijwilligers en archeologen van Erfgoed Zeeland de laatste veldwerkdag in Hengstdijk. In een poging om het raadsel van het middeleeuwse Hengstdijk op te lossen werden nog vier boringen gezet op het achterterrein van het voormalige dorpscafé ’t Jagershuis. Ook werd nog een profielput gegraven op zoek naar het Hollandveen. Dit zou hier namelijk dicht onder het maaiveld intact aanwezig zijn (45 centimeter). Uiteindelijk werd het Hollandveen niet gevonden op 0,45 maar 1,45 meter beneden het maaiveld. Hoe en waarom deze diepte zo af kon wijken zal nu onderzocht worden en beschreven in het rapport. Dit zal begin november 2024 worden opgeleverd.

Foto hierboven: de middeleeuwse Catharinakerk, in 1892 afgebroken (Bur. K.& W., Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, documentnummer 15.424).

Delen